کد مطلب:30038 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:111

سعد بن مسعود ثقفی












سعد بن مسعود ثَقَفی، عموی مختار بن ابی عُبَید، از یاران هوشمند و وفادار علی علیه السلام است و گفته شده از یاران پیامبر خدا نیز بوده است.[1] برخی منابع از درگیری او با عمّار بن یاسر - كه در زمان عمر، فرماندار كوفه بود - خبر داده اند.[2].

امام علی علیه السلام در آغاز، او را بر نواحی «زاب»[3] گمارد.[4] علی علیه السلام به هنگام حركت به سوی صِفّین، یزید بن قیس اَرحَبی را - كه فرماندار مدائن بود - همراه خود برد و سعد بن مسعود را بر مدائن[5] گماشت[6] و او تا روزگار امامت امام حسن علیه السلام در این سِمت، باقی بود.

علی علیه السلام در نامه ای او را به خاطر تقوا پیشگی و نجابتش ستوده و برایش دعا كرده است.[7].

هنگامی كه امام حسن علیه السلام در ساباط، زخمی شد و یارانش بدو آسیب رساندند، به سعد بن مسعود، پناه برد.[8] مختار بن ابی عبید ثقفی، برادرزاده[9] و جانشین او در مدائن بوده است.[10] نسب محدّث و مورِّخ بزرگ شیعی، ابراهیم ثَقَفی كوفی نیز بدو می رسد.[11].

6528. الفهرست:سعد بن مسعود، برادر ابو عبید بن مسعود و عموی مختار بود. علی علیه السلام او را بر مدائن گمارد و او همان كسی است كه [ امام] حسن علیه السلام پس از ماجرای [ زخمی شدن در] جنگ ساباط به او پناه برد.[12].

6529. تاریخ الیعقوبی:[ علی علیه السلام] به سعد بن مسعود، عموی مختار بن ابی عبید - كه حاكم مدائن بود - چنین نوشت:«امّا بعد؛ تو به شیوه نیكوكاران با تقوا و نجیب، مالیاتت را به ما رساندی و از پروردگارت اطاعت كردی و پیشوایت را خشنود ساختی. پس خداوند از گناهت درگذرد و كوششت را بپذیرد و آخرتت را نیكو سازد!».[13].

6530. امام علی علیه السلام - در نامه اش به سعد بن مسعود ثقفی، كارگزارش در مدائن و جُوخا[14] -:امّا بعد؛ بر بیت المال مسلمانان افزودی و از پروردگارت اطاعت نمودی و برای پیشوایت، همچون وارستگان خویشتندار (پاكان پاكدامن)، خیرخواهی كردی.

پس كارت را می ستایم و روشت را می پسندم و راهت را درست می دانم. خداوند تو را بیامرزد! والسلام![15].









    1. الاستیعاب:961/167/2، الإصابة:3210/70/3.
    2. تاریخ الطبری:163/4 و 164، الكامل فی التاریخ:198/2.
    3. در عراق، دو منطقه به نام «زاب» وجود دارد: زاب بالا وزاب پایین. زاب بالا، میان موصل و اربیل و زاب پایین، میان شهر زور وآذربایجان است. میان این دو زاب، دو یا سه روز راه است. (معجم البلدان: 123/3)
    4. الأخبار الطوال:153.
    5. مدائن، پایتخت پادشاهان ساسانی بود كه در شرق رود دجله و به فاصله یك روز راه از جنوب بغداد واقع و ایوان كسرا در این شهر است. مدائن در سال چهاردهم هجری به دست مسلمانان فتح شد. (ر.ك:تقویم البلدان:302).
    6. تاریخ الطبری:565/4، الكامل فی التاریخ:362/2.
    7. أنساب الأشراف:387/2، تاریخ الیعقوبی:201/2.
    8. تاریخ الطبری:159/5، الكامل فی التاریخ:445/2، البدایة والنهایة:14/8.
    9. تاریخ الطبری:163/4، الكامل فی التاریخ:198/2.
    10. تاریخ الطبری:76/5، الكامل فی التاریخ:399/2.
    11. الفهرست:7/36.
    12. الفهرست:7/36. نیز، ر. ك:التاریخ الكبیر:1925/50/4 وتاریخ الطبری:159/5.
    13. تاریخ الیعقوبی:201/2.
    14. جُوخا، نام رود و منطقه ای میان خانقین و خوزستان است كه بخش وسیعی از دشت بغداد را آبیاری می كند. (معجم البلدان:179/2)
    15. أنساب الأشراف:387/2، نثر الدرّ:323/1.